NFT: Geçici çılgınlık mı, yükselen değer mi?

NFT… Non Fungible Token… Değiştirilemeyen dijital varlık, değer, para… Günümüz teknolojisinde blockchain platformunda bulunan NFT’ler çalınamıyor, kopyalanamıyor…

Twitter’ın kurucusu Jack Dorsey’in 21 Mart 2006 tarihli attığı ilk tweet 2,5 milyon dolara, Beeble olarak anılan dijital sanatçı Mike Winkelmann’ın kripto sanat eseri hemen hemen 70 milyon dolara alıcı buldu. New York Times’ta bir makale NFT üzerinden 563 bin dolara satıldı. Dünyaca ünlü Fenerbahçeli futbolcu Mesut Özil, dijital ayakkabı ve forma satışa çıkardı. Ve Elon Musk… Twitter’da “Bu şarkıyı NFT olarak satıyorum” paylaşımıyla tüm gözleri bu mecraya çevirdi. Bugüne kadar 6 milyona yakın NFT tabanlı dijital eserin satışı yapıldı. Milyonlarca dolarlık satışlar NFT’nin popülerliğini her geçen gün artırıyor. Kimine göre geçici bir çılgınlık, kimine göre dijital çağın yeni kazanç kapısı NFT’leri Blockchain Türkiye Platformu Yayın Yönetmeni Ahmet Usta ve Teknoloji Yazarı Hakkı Alkan’a sorduk.

Güvenli veri kayıt sistemi: Blockchain platformları

Blockchain Türkiye Platformu Yayın Yönetmeni Ahmet Usta, NFT’lerin olduğu blockchain (blokzincir) platformunu anlattı:

“NFT’lerin ne olduğunu anlayabilmek için aslında biraz da blockchain platformundan söz etmek lazım. Blockchain platformları merkezi yapılara ihtiyaç duymadan ve katılımcılarının da birbirini tanıması gerekmeyen güvenli veri kayıt sistemleri… Öylesine güvenli ki, üzerine elde edilen verilerin geriye dönük olarak silinmesi veya değiştirilmesi olabilecek değil. Aynı zamanda o verilerin sahipliği bir şifreyle korunuyor ve yalnızca o şifreyi elinde tutan kişi o verinin kontrolünü elinde tutuyor. Bundan dolayı de %yüz güvenilir diyebiliriz eğer platform kodlanırken bir yazılım hatası yahut güvenlik açığı yoksa. Misal verilecek olursa bitcoin platformu, ilk çalışmaya başlayan blok zinciri ağıdır ve aradan geçen 10 yılı aşkın zaman zarfında da hiç hack’lenmemiştir. Verinin şifresini elinde tutan birinin o şifreyi kimseyle paylaşmaması veya çaldırmaması gerekiyor. Blockchain ağlarındaki temel dijital varlıklara biz kripto varlıklar diyoruz. Bitcoin gibi, etherium gibi varlıklar bunların kripto para olanları. Kripto paralar kuruşlara bölünebiliyor. 1 lirayı yüz kuruş diye ifade ediyoruz. Kripto paralarda mesela bitcoin bir milyon satoshiye bölünebiliyor. NFT’ler de benzeri bir dijital varlık.”

NFT’leri kripto varlıklardan ayıran iki tane unsur var. Bunlardan ilki, kuruşlara bölünemiyor olması. Non fungible token… Bölünemez tokenlar olarak adlandırılıyor.

NFT’lerin değerini alıcılar belirliyor

“Oradaki değeri NFT’nin kendisinden ziyade, serbest pazar içersinde alıcı ve satıcı içindeki bir anlaşma. Bir mutabakatla yürüyor, yoksa NFT’nin üzerinde bunun değeri budur diye bir bilgi yok. Koyabilirsiniz, ama bu ne kadar manalı olur, orası tartışılır. Neden bu kadar büyük değerler biçti insanlar, bunu bilemeyiz ama olaya şu açıdan bakacak olursak, bugün bir tweet’i NFT üzerinde 2,9 milyon dolara aldığınızda aslında NFT tarihine adınızı yazdırmış oluyorsunuz. Ya da 69 milyon dolara satılan bir eserle, NFT tarihine adınızı yazdırmış oluyorsunuz. Belki o kadar milyon dolarları verip yapamayacağınız kadar tanınırlık elde etmiş olabilirsiniz. Pek çok mecrada yer almış oluyorsunuz. Bu değerler artar mı azalır mı bilemeyiz. Bu sonuçta bireylerin karar vereceği bir şey.”

Sanatçılar başta olmak üzere, birden çok iş alanı için, iş modeli için NFT’lerin önünde göz alıcı bir gelecek var.

“Her şeyden önce sanatçılar sanat eserlerini dijital olsun, fiziksel olsun geçmişte ya yakın çevrelerine tanıtabiliyorlardı veya belli aracı kurumlar üzerinden daha kapsamlı çevrelere ulaştırabiliyorlardı. Şimdi o aracı kurumlar aradan çıkıyorlar. Doğrudan blockchain ağı üzerinde basit bir servis tercih ederek, eserlerinizi dijitalleştirip NFT’ye dönüştürebiliyorsunuz.”

“Bir tabu veya ruhsat NFT’ye çevrilebilir”

Ahmet Usta’ya göre NFT’lerin sağlayacağı imkanlar sanat eserleriyle sınırlı değil…

“Misal verilecek olursa bir tapuyu, bir ruhsatı NFT’ye çevirebiliriz. Kanuni anlamdaki çerçevesi halen belirlenmiş değil ama gelecekte belirlenmeyeceği manasına da gelmiyor bu… Ve olabileceken de önümüzdeki zamanlarda kayıtlar bu biçimde tutulacak. Ünlü markaların ürettiği ürünlerin, çantaların, ayakkabıların veya giysilerin veya benzeri şeylerin çok fazla kopyası üretiliyor. İşte siz o ürünlerin içerisine bir NFT etiketi koyuyorsunuz şifrelenmiş biçimde. Ve onu blockchain üzerindeki bir NFT ile eşleştiriyorsunuz. O ürün içinden o etiketi çıkartmak, ürüne zarar vererek fakat olabilecek. O ürünün orjinalliği doğrulanmış hale geliyor. Benim düşüncem NFT’lerin gelecekte yalnızca sanat eserleri yahut bu ticari alanlarla alakalı değil, evlilik akdi, bizim kamuyla olan ilişkilerimiz, tapularımız, ruhsatlarımız, çok yenilikçi alanları olacaktır ve bu ekosistem büyümeye sürecektir.”

NFT’ler sanata ve sanatçıya farklı alanlar açıyor

Bugün bir çok eser NFT’ye çevrilebiliyor. Teknoloji Editörü Hakkı Alkan NFT’lerin çoğaltılamayan, yalnızca devredilebilen özelliğine şöyle açıklık getiriyor:

“Mesela geçen ay Açıkhava Tiyatrosu’nda Ajda Pekkan’ın konseri. Bu değiştirilebilir mi? Değiştirilemez. Bunu NFT’ye çevirebilir misiniz? Evet çevirebilirsiniz. O biletinizi NFT’ye çevirdikten sonra da satabilirsiniz. NFT’ler sanatı ve sanatçıyı pozitif yönde etkileyecek gibi görünmekte. Aslını söylemek gerekirse bu dijital dönüşümün bir parçası… Müzayedeye katılıyorsunuz, o resmi o tabloyu siz satın alıyorsunuz. O tablonun bir başka benzeri yok. Satın aldığınızı herkese açıklamayorsunuz. NFT bunun dijital versiyonu gibi düşünebiliriz. NFT’ye çevrilme kısmı aslında o tablonun müzeye getirilmesi, müzedeyken bunun alıcılara sunulması. Yani resmi olarak bu tektir, yalnızca buradadır, başka da bir benzeri yoktur şeklinde ilan ediliyor. Daha sonra da bunun fiyatı tabii ki gelen taleple doğru orantılı. En büyük fark nedir? Tabii ki müzayede yalnızca fiziksel katılımcılarla gerçekleştirilebiliyordu. Şu anda NFT aracılığıyla dünyanın herhangi bir yerinden, alım-satım veya dijital varlığın devredilmesi gerçekleştirilebilir.”

NFT’lerden 2021’de rekor satış

400 bini aşkın kullanıcı sayısıyla NFT platformları özellikle salgın zamanında öne çıktı. 2021’in mart ayında NFT satışları 200 milyon dolarla rekor kırdı. 2021 yılı sonunda NFT’lerin piyasa hacminin 1, 3 milyar dolara ulaşması bekleniyor.

NFT’lerin kısa süreli bir moda olduğunu düşünenler de, güvenilirliğini sorgulayanlar da var. Lakin gerçek şu ki, NFT’nin popülerliği milyonlarca dolarlık satışlarla her geçen gün artıyor. Geleceği blockchain teknolojisinin geleceği ile doğru orantılı görülüyor. Türkiye’de de blockchain’le alakalı yasalar hazırlanıyor, kanuni temeller oluşturuluyor. Yani NFT’nin geleceği, Türkiye’de de açık ve yaşamımızda daha çok yer edinecek gibi görünmekte.