Teknolojik Cihazlarda Gördüğümüz ‘İnç’ Nedir, Neye Göre Hesaplanıyor?

Bir alışveriş sitesinde geziyorsunuz ve diyelim kendinize bir akıllı telefon, tablet, bilgisayar ya da televizyon bakıyorsunuz. Bilgisayar 15 inç, televizyon 50 inç. Tamam da bunlar ne anlama geliyor? Teknolojinin çıkış noktası genel olarak Amerika Birleşik Devletleri olduğu için ekran boyutları da bu ülkede kullanılan uzunluk birimi olan inç ile gösteriliyor. Ek bilgi, ekran boyutları çapraz uzunluk üzerinden hesaplanır.

Peki; bu inç nedir, neye göre hesaplanır? Günlük hayatımızda inç nedir sorusunun yanıtına ihtiyacımız olmaz çünkü pek çok normal ülke gibi metrik sistem kullanıyoruz. Ancak Birleşik Krallık ülkelerinde ve eski İngiliz sömürge ülkelerinde bu sistem kullanılıyor. İnç tarihçesi, bugün duyunca şaşıracağımız pek çok sıra dışı detaya sahip. Gelin bu alışılmadık ölçüm sistemine ve hikayesine daha yakından bakalım.

İnç nedir?

İnç, Birleşik Krallık ülkelerinde ve Amerika Birleşik Devletleri gibi eski İngiliz sömürge ülkelerinde kullanılan bir uzunluk ölçü birimidir. İnç kelimesi, Latince her şeyin 1/12 oranını ifade eden untia kelimesinden gelmektedir. İnç biriminin de içine dahil olduğu bu farklı uzunluk ve ağırlık ölçüm sistemi İngiliz birimleri, emperyal birimler gibi isimlerle de anılır.

İngiliz birimleri ya da emperyal birimler olarak isimlendirilen uzunluk ve ağırlık ölçüm sisteminde inç, fit ya da feet, yard, galon, libre gibi farklı uzunluk ve ağırlık ölçüm birimleri kullanılır. Teknolojinin merkezi ABD gibi bu ölçü birimlerini kullanan ülkeler olduğu için ekran boyutlarını bu şekilde belirtmek bir nevi alışkanlık haline gelmiştir.

İnç ölçü biriminin ortaya çıkış hikayesi:

İnç uzunluk ölçü birimi ile ilk kez 7. yüzyılda kaleme alınmış bir kitapta karşılaşıyoruz ancak o dönem tam olarak nasıl bir uzunluğu ifade ettiği bilinmiyor. Herhangi bir kaynak olmasa bile belki o dönem gerçekten kraliçenin ayak parmağı uzunluğu olarak hesaplanmış olabilir ama tekrar edelim, bu tanım yalnızca bir dedikodu da olabilir.

İnç biriminin ifade ettiği uzunluğu ilk kez 1150 yılında öğreniyoruz. Bu dönemde Kral 1. David, 1 inç uzunluğun çivi tutan bir erkeğin baş parmağının uzunluğu kadar olduğunu belirlemiştir. Sonraki yıllarda birimin ifade ettiği uzunluğu biraz daha spesifik hale getirmek için küçük, orta ve büyük baş parmağa sahip üç erkeğin baş parmak uzunlukları yan yana ölçülmüş ve elde edilen değer üçe bölünmüştür.

14. yüzyılın başlarında Kral 2. Edward konuya dahil oldu ve ölçü sistemini biraz değiştirdi. Buna göre 1 inç, boylamasına uç uca yerleştirilen 3 yuvarlak arpa tanesi uzunluğundaydı. Bazı tarihlerde ve bölgelerde 1 inç, boylamasına uç uca eklemiş 12 haşhaş tohumu uzunluğunda da hesaplanmıştır. 

1 inç kaç cm?

Armudun sapı, üzümün çöpü, vezir parmağı gibi farklı uzunluklar üzerinden yüzyıllar boyunca hesaplanmaya çalışılan inç uzunluk birimi, son halini 1959 yılında almıştır. ABD ve Birleşik Krallık ülkeleri 1959 yılında resmi olarak, 1 inç uzunluğu 25,4 milimetre yani 2,54 santimetre olarak tanımlamışlardır. 

Uluslararası inç birimi, İngilizcesi ile inches, kısaca in olarak yazılır. Kısaltmalarda ise fit birimi için tek tırnak, inç birimi için ise çift tırnak kullanılır. 10’ demek 10 fit, 10’’ demek ise 10 inç demektir. 1 inç 2,54 cm olduğuna göre 10 inç 25,4 cm uzunluğundadır. Tüm ölçümleri bu şekilde çarparak kendiniz hesaplayabilir ya da buradaki hesaplama aracını kullanabilirsiniz. 

İnç ile birlikte kullanılan diğer ölçü birimleri:

Birleşik Krallık ve eski İngiliz sömürgesi Amerika Birleşik Devletleri’nde kullanılan ölçüm sistemi yalnızca inç biriminden oluşmuyor. İnç ile birlikte fit, yard, galon ve libre birimleri de kullanılmaktadır. Kullanılan bu ölçüm birimlerinin hikayesi de en az inç tarihçesi kadar ilginç detaylar barındırıyor.

Fit ya da İngilizce feet, bildiğiniz gibi ayak anlamına gelmektedir. Yani fit birimi, ayak uzunluğunu temsil etmektedir. İnsan boyunun yaklaşık %15.3’ü, ayak uzunluğudur. Uzun yıllar boyunca bu ölçüm birimi Mezopotamya’da, Antik Yunan’da, Antik Mısır’da ve Antik Roma’da kullanılmıştır.

Yard biriminin, Kral 1. Henry’nin burnu ile baş parmağı arasındaki uzunluk ya da bel çevresinin uzunluğu olduğu iddia edilmektedir. Galon ise Fransızca kase anlamına gelen jalon sözcüğünden geliyor. 

Libre ya da pound biriminin hikayesi ise daha da ilginç. Bu birim, Amerika Birleşik Devletleri’nde tarım ürünlerinin ağırlığını ölçmek için kullanılırken, İngiltere’de madenlerin ağırlığını ölçmek için kullanılıyordu. Öyle ki bugün hala İngiliz para birimi olan pound, 1 libre ağırlığındaki gümüş değerini ifade etmektedir. 

Dünyada neden farklı ölçü birimleri kullanılıyor?

Ölçü birimlerinin kullanılmasının, tıpkı dil kullanımı gibi, bir güç göstergesi olduğunu söylemek yanlış olmaz. Nasıl ki Türkiye Cumhuriyeti kurulmadan önce Osmanlıca gibi farklı bir dil ve kantar, çeki, batman, okka, dirhem gibi farklı ölçüm birimleri kullanıyorsak dünyadaki farklı ölçüm birimleri de ana gücün kontrolünde yayılmakta ve kullanılmaktadır.

İngiltere Krallığı’nın güçlü dönemlerinde uzunluk ve ağırlık için ihtiyaç duyulan ölçü birimleri kralın keyfine göre düzenlenmiştir diyebiliriz. Ana krallık dışındaki İngiliz sömürgesi ülkeler de kralın gücü altında oldukları için hem İngilizce dilini hem de ölçü birimi gibi diğer kültürel ve bilimsel değerleri kabul etmek zorunda kalmışlardır. 

Bugün bizim de kullandığımız metrik sistem ise 1795 yılında Fransa’da bulunmuştur. Uzunluk için metre, ağırlık için kilogram birimlerinin kullanıldığı bu sistemin güçlü İngiltere Krallığı’nın etkisi altına girmemek için bulunduğunu düşünmek yanlış olmaz. Şaşırtıcıdır, ABD aslında metrik sistemi 1866 yılında kabul etmiştir ancak resmi olarak emperyal sistem kullanılmaktadır. 

Ekran boyutu değerlerinde ya da yabancı menşeili kıyafetlerin uzunluğunda gördüğümüz inç nedir, neye göre hesaplanır sorusunu yanıtladık ve inç tarihçesinin enteresan detaylarla dolu hikayesini anlattık. Yakın zamanda hep birlikte metrik sistem kullanacağımız günlerin umudunu taşıyoruz. 

Kaynak: www.webtekno.com
URL: https://www.webtekno.com/inc-nedir-neye-gore-hesaplanir-h109308.html