Plastik atığın yüzde 55’i sadece 20 şirketten

Geri dönüştürülmesi çok güç tek kullanımlık plastik atıkların yüzde 55’i yalnızca 20 işletmeden geliyor.

İlk defa yayınlanan Plastik Atık Üreticileri Endeksi ve Minderoo Vakfı’nın incelemeyi fosil yakıt bazlı bakire polimer üreticilerinin ve bu firmaların yatırımcılarının bu krizin asıl mesulleri olduğunu söylüyor.

Plastik şişelerden surat maskelerine, tek kullanımlık plastiklerin neredeyse tamamı yüzde 98’i fosil yakıtlardan üretiliyor. Geri dönüştürülmesi çok güç olan bu tek kullanımlık plastikler dünya genelinde ve en büyük oksijen kaynağı ummanlarda atık dağlarına neden olarak abuhava krizini daha da makûslaştırıyor. Geri dönüştürülmüş plastiğin toplam imaldeki hisseyi yüzde 2’yi geçmiyor.

Avustralya merkezli bağımsız sivil toplum kuruluşu Minderoo Vakfı’nın “Plastik Atığa Hayır” inisiyatifi kapsamında ilk defa yayınladığı Plastik Atık Üreticileri Endeksi ise hangi firmaların ve bu firmaları destekleyen yatırımcıların, plastik kaynaklı etraf krizinde ne kadar mesullüğü olduğunu sansasyonel bilgilerle ortaya döküyor. “Ölçemediğimiz meseleyi idareyemeyiz” anafikriyle hazırlanan raporda ilk defa firmalar ve yatırımcıları tek kullanımlık plastik atık meselesinden mesul yakalanıyor.

Yalnızca 3 firma, plastik atığın yüzde 16’sını oluşturuyor

2019 senesinde yalnızca 20 polimer üreticisi dünya genelinde tek kullanımlık plastik atıkların yarısından aşırısının oluşmasından mesul. 100 firma ise plastik atıkların yüzde 90’ını oluşturuyor. Rapordaki tahlile göre 2019 senesinde oluşturulan 130 milyon metrik ton tek kullanımlık plastik atığın yarısından aşırısını 20 firma oluşturdu. Amerika Birleşik Devletleri merkezli ExxonMobil ve Dow listenin başındaki iki firma. Çin merkezli Sinopec’le beraber bu üç firma dünyadaki tek kullanımlık plastik atıkların yüzde 16’sını oluşturuyor. Dünya genelindeki takribî 300 polimer üreticisi, rapora göre etrafı ve ummanları tehdit eden plastik krizinin ana mesulü. Raporda bu firmaların dönüştürülmüş polimer yerine fosil yakıt temelli olan bakire polimer üretmeye devam etmeyi seçim etmesinin ne kadar atığın bir araya gelebildiği, idarenebildiği ve etrafa atık olarak sızdığı mevzusunda çok ciddi neticeleri olacağı vurgulanıyor.

Büyük yatırımcılar ve bankalar da krizden mesul

Raporda, yalnızca plastik atığın yapımından mesul olan işletmelere değil, bu firmaları destekleyen müessesesel yatırımcıların mesullüğüne de dikkat çekiliyor. Rapora göre 20 müessesesel varlık yönetimi işletmesinin plastik krizine neden olan polimer üreticilerinin ana firmalarında 300 milyar dolar büyüklüğünde pay yatırımı bulunuyor.

Rapordaki varsayımlara göre bunun 10 milyar doları tek kullanımlık plastiklerde kullanılan bakire polimer yapımından geliyor. Dünyanın en büyük 20 bankası ise – bunlar arasında Barclays, JPMorgan Chase ve Citibank ilk üçte – tahminen 2011 senesinden bu yana bu polimer üreticilerine 30 milyar dolar kredi sağladı. Plastik atık meselesini “köklü bir jeopolitik mesele” olarak niteleyen rapor politik istemin çözümdeki ehemmiyeti vurgulanıyor. Öte yandan sektörün varlıklarının varsayımı yüzde 30’luk kısmı Suudi Arabistan, Çin ve Abu Dabi Emirliği Birleşik Arap Emirlikleri devletlerine ait. En büyük yatırımcı listesinde bu ülkeler listenin ilk üçünü oluşturuyor.

Sektör saydam değil, kapasiteleri yüzde 30 çoğalacak

Bu lekeliliğin ana kaynaklarından biri olarak gösterilen fosil yakıt temelli bakire polimer yapım kapasitesinin ise gelecek beş senede yüzde 30’un üzerinde gelişmesi bekleniyor. Raporun yazarları plastik sektörünün dünya genelinde çok az tertip etmeye tabi olduğunu ve onyıllardır çok hudutlu bir şeff afl ıkla faaliyet gösterdiğini dikkat topluyor ve şöyle diyor: “Bu firmalar tek kullanımlık plastik krizinin kaynağı: Petrol, doğalgaz ve kömür gibi fosil hammadelerden üretilen yeni “bakire” polimerler plastik ekonomisinin “alyap- at” zindesini daha da kuvvetlendiriyor.”

2050 senesinde emisyonun yüzde 5-10’unu oluşturacaklar

Raporun yazarları tek kullanımlık plastik atıkların büyük bir çoğunluğunun atık yönetimi sistemleri cılız olan büyümekte olan ülkelerde etraf lekeliliğiyle sonuçlandığına dikkat toplayarak 2050 senesine gelindiğinde plastiğin toplam karbon emisyonlarının yüzde 5 ila 10’unu oluşturacağını öngörüyor. 130 milyon metrik ton plastik atığın 5-13 milyon metrik tonunun her sene ummanlara atılarak hem barbar hayatı hem de ummanların karbon tutma yetisini yaraladığı belirtiliyor.

Hilal Sarı/Dünya

Kaynak: www.patronlardunyasi.com
URL: https://www.patronlardunyasi.com/haber/Plastik-atigin-yuzde-55-i-sadece-20-sirketten/250610